Ένα πολύ ενδιαφέρον παλιό κείμενο, από το “Έθνος”, αλιεύσαμε· κείμενο που έχει γράψει ο εξαιρετικός, σε τέτοιου είδους παρουσιάσεις, Τάκης Κατσιμάρδος, και αφορά τον Αρκάδα, μεγάλο αγωνιστή της Επανάστασης του ’21, Νικήτα Σταματελόπουλο ή Νικηταρά, τον γνωστό “Τουρκοφάγο”! Ας το δούμε, “πατριωτική αδεία” παίρνοντάς το, από την Εφημερίδα:
«Τέτοια εποχή πριν από 180 χρόνια -το 1829- ενώ το νεοελληνικό κράτος δεν είχε ακόμη επισήμως αναγνωρισθεί, κυκλοφορούσε μια περίεργη πρόσκληση. Οι Έλληνες καλούνταν να πουλήσουν κουρέλια που είχαν στα σπίτια τους! Αν δεν ήθελαν παράδες, μπορούσαν να τ’ ανταλλάξουν με χαρτί!
Δεν ξέρουμε πόσοι ανταποκρίθηκαν, αλλά εκείνη η “ειδοποίησις” κι όσα αναφέρονταν διασώζουν μια πτυχή των επαναστατικών χρόνων, που δεν μνημονεύεται αλλού. Πρόκειται για την πρώτη, μάλλον, είδηση περί ελληνικής “βιομηχανίας” και συγκεκριμένα την παραγωγή χαρτιού. Ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο αγωνιστών του 1821, που ήθελαν να γίνουν “εργοστασιάρχες”!
Πρωταγωνιστής για την κατασκευή του χαρτοποιείου (“χαρτουργείο” όπως το αποκαλούσε) ήταν ο γιατρός, δάσκαλος και κληρικός Διονύσιος Πύρρος. Στις πολυετείς σπουδές του στο εξωτερικό, κατά τα προεπαναστατικά χρόνια, δεν αμέλησε, όπως ο ίδιος γράφει, να παρατηρήσει και να μάθει την παραγωγή χαρτιού: “Η πολυσύνθετος αυτή μηχανή είναι μεν ωφελιμωτάτη εις τον κοινόν, πλην είναι πολυέξοδος”.
Παρ’ όλα αυτά τόλμησε, με μια προβιομηχανική τεχνολογία, να προχωρήσει στην παραγωγή χαρτιού στον Μιστρά το 1827. Η πληροφορία, που διασώζει ο ιστορικός Αντ. Μηλιαράκης (ασχολήθηκε πρώτος αναλυτικά με το θέμα πριν από έναν αιώνα) είναι ότι “κατασκεύασε περί τα 1.000 φύλλα χάρτου”.
Οι εγκαταστάσεις καταστράφηκαν, όταν ο Ιμπραήμ λεηλατούσε τη Λακωνία και ο “εργοστασιάρχης” κατέφυγε στα αγγλοκρατούμενα Κύθηρα.
Δύο χρόνια αργότερα θα επιχειρήσει ξανά να θέσει σε λειτουργία τη χαρτοποιητική του, με συνέταιρο τον ήρωα της Επανάστασης Νικηταρά. Έβαλαν από 3.000 γρόσια ο καθένας για τις εγκαταστάσεις στον Ερασίνο ποταμό (Κεφαλλάρι Άργους) και ξεκίνησαν. Τότε δημοσιεύτηκε και η “ειδοποίησις” για τα ράκη.
Το κεφάλαιο, όμως, πολύ γρήγορα εξαντλήθηκε και απευθύνθηκαν στον Καποδίστρια για ενίσχυση. Ο κυβερνήτης δεν έδωσε σημασία στο αίτημά τους.
Το εργαστήριο έκλεισε και ο Νικηταράς μετέφερε τον εξοπλισμό στο σπίτι του.
Οι δύο συνέταιροι θα επανέλθουν για ίδρυση νέου χαρτοποιείου στους Μύλους του Άργους μετά την έλευση του Όθωνα. Απευθύνονται τότε (1833) στον επί των οικονομικών γραμματέα (υπουργό) Αλ. Μαυροκορδάτο.
Ζητούσαν 30.000 δραχμές για την αγορά εξοπλισμού, προμήθεια πρώτων υλών για έναν χρόνο και για τη μισθοδοσία 40 εργατών. Πρόβλεπαν ότι θα εισπράττανε 100.000 δρχ. τον χρόνο. Οι υπολογισμοί τους δεν ήταν υπεραισιόδοξοι, αφού είναι αποδεδειγμένη η όχι μικρή κατανάλωση χαρτιού την περίοδο εκείνη.
Το αίτημά τους απορρίφθηκε. Σημαντικό ρόλο φαίνεται πως έπαιξαν οι χαρτέμποροι – εισαγωγείς του Άργους και του Ναυπλίου, που είδαν να κινδυνεύουν τα συμφέροντά τους. Έτσι, έληξε άδοξα η ιστορία του πρώτου χαρτοποιείου στην Ψωροκώσταινα…
Υ.Γ.:
α) Ο οπλαρχηγός της Επανάστασης Νικηταράς (1782 – 1849), ο γνωστός και ως Τουρκοφάγος, μετά το ναυάγιο του χαρτοποιείου επεχείρησε να ιδρύσει και τρεις υδρόμυλους. Δανείστηκε, τον “έπνιξαν” οι τόκοι κι έχασε τη μοναδική περιουσία του (αγρόκτημα Σερεμέτι στα όρια Άργους – Ναυπλίου). Μετά τις διώξεις που υπέστη από τους Βαυαρούς, τυφλός και πάμφτωχος, κατέληξε να ζητιανεύει έξω από την εκκλησία της Ευαγγελίστριας στην Αθήνα.
β) Το βασικό επιχείρημα των Πύρρου – Νικηταρά προς τον Μαυροκορδάτο για να ενισχύσει οικονομικά το χαρτοποιείο τους είναι ότι έτσι θα ωφεληθούν οι Έλληνες δίνοντας λιγότερα για χαρτί και η Ελλάδα θα ωφεληθεί “μιλιούνια δραχμών” που χάνονται με τις εισαγωγές του.
(720)