Tο «έβαλε 2 ευρώ καπέλο στα φρούτα»… εδώ, το «καπέλο» επέχει μεταφορική έννοια… που σημαίνει «πάνω» της κανονικής τιμής…» μιας και το καπέλο φοριέται πάνω από το κεφάλι μας… Σήμερα, σπάνια, να ‘δεις κάποιον με καπέλο… πολύ περισσότερο με μπαγιασονάκι ή ρεπούμπλικα ή τραγιάσκα… ενώ, τότε, ήταν σπάνιο να ‘δεις κάποιον -πάντα γι’ άντρες, μιλάμε- χωρίς καπέλο…! Στα προεπαναστατικά και μετεπαναστατικά χρόνια… το καπέλο δεν ήταν άλλο, από το φέσι, με ή άνευ φούντας… και, φυσικά, το μπαρέζι… είδος μαύρου μαντηλιού που δενόταν και κάλυπτε το κεφάλι… αλλά και ο κούκος ή καλπάκι για όσους είχαν αρβανίτικες ρίζες.
Το 19ο αι. -μέχρι περίπου τα μισά του- όταν έβλεπες κάποιον με ρεπούμπλικα ή μπαγιασόν (ψάθινο) σήμαινε ότι είναι Ευρωπαίος! Κατ’ απομίμηση τινές των Ελλήνων πολιτικών, διπλωματών… φορούσαν ευρωπαϊκά ρούχα -κοστούμια και παλτά- οπότε κάλυπταν και το κεφάλι τους με την ευρωπαϊκή καλύπτρα! Είναι αλήθεια, πως, εκείνα τα χρόνια, το φέσι, σπάνια το ‘βλεπες και μόνο στους τσολιάδες -μέχρι το 1960 εμφανίζονταν, τα Σάββατα, στην Τριπολιτσά, τρεις τέσσερις γέροντες τσολιάδες φορώντας μπαρέζι… Όμως, από το 1850 και μετά, δειλά δειλά, οι Έλληνες άρχισαν να ντύνονται ευρωπαϊκά και να φορούν καπέλα αλλά πάντα διατηρώντας μουστάκι… Αυτό, είχε ένα μειονέκτημα… ότι τους πρόσθετε χρόνια…
Την επανάσταση του καπέλου την έφερε στην Ελλάδα ένας δαιμόνιος Αρκάς (Καρύταινα), ο Ηλίας Πουλόπουλος, που, ανοίγει εργοστάσιο καπέλων στην Αθήνα (σήμερα υπάρχει το νεοκλασικό του λίγο πιο πάνω από τον Ηλεκτρικό στο Θησείο…)… Τότε, το καπέλο, λεγόταν πίλος εξ’ ου και το εργοστάσιο-εργαστήριο πιλοποιείο! Το 1876, λοιπόν, ο Πουλόπουλος με τη φίρμα του «Πιλ-πουλ» κάνει το Πιλοποιείο του και, εκτός της ελληνικής αγοράς, χτυπάει και το εξωτερικό (Κάιρο, Αλεξάνδρεια, Σμύρνη, Κων/πολη, Πόντο…) και, παράλληλα, ζητάει απ’ τον Πρωθυπουργό, Χαρ. Τρικούπη, όπως φορολογεί «άγρια» τα εισαγόμενα καπέλα! Αυτό, δεν πέρασε, τελικά, και ο Πουλόπουλος «έγινε Πουλόπουλος» δηλ. έκλεισε!
Η τραγιάσκα όχι, δε φοριόταν τον 19ο αι… Μας ήλθε απέξω και, συγκεκριμένα, από Ρουμανία, περί τις αρχές του 1900… Είχαν έλθει Ρουμάνοι φοιτητές στην Αθήνα και φορούσαν αυτό το είδος του καπέλου το οποίο το πετούσαν ψηλά και φώναζαν «Τραγιάσκα Γκρέκια» δηλ. «Ζήτω η Ελλάδα»! Η αλήθεια, είναι, πως, σήμερα, τα σημερινά καπέλα «τουρλού τουρλού» κάτι αμερικάνικα ατσούμπαλα… δεν έχουν νόστα… Όμως, ποιος τολμάει, σήμερα, να φορέσει ρεπούμπλικα και να τη βγάλει βλέποντας την κ. Μελπομένη και καλημερίζοντάς την;
Εννοείται, πως, τότε, χρειαζόταν το καπέλο… αφού, το χειμώνα έπρεπε να καλύψεις την κούτρα σου…· δεν υπήρχαν καλοριφέρ, κλιματιστικά, και στο δωμάτιο έπεφτε κάτω από το μηδέν η θερμοκρασία… γι’ αυτό κι έπρεπε να βάζεις καπέλο την ημέρα… ακόμη και τη νύχτα στο κρεβάτι! Το ίδιο κι ο μεροκαματιάρης (οικοδόμος, σοβατζής…)… τον οποίο ποτέ, δεν τον έβλεπες ασκεπή…
Η Τριπολιτσά είχε, μέχρι τελευταία, πιλοποιεία που έδιναν σε καπελάδικα μέχρι την Ήπειρο…! Όσο για τα γυναικεία καπέλα… η Τριπολιτσά, κι εδώ, υπερτερούσε διαθέτοντας τρεις τέσσερις εξαιρετικές καπελούδες…
(450)