Τον Μάρτιο, με την ευκαιρία της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας, γράφονται σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες, σχετικά άρθρα κ.λπ. Όσοι αναφέρονται στη Φιλική Εταιρεία (Φ.Ε.), γράφουν αυτό που είχαμε διδαχθεί εμείς οι παλαιότεροι στα σχολεία. Ότι ιδρυτές ήσαν οι: Σκουφάς, Τσακάλωφ και Ξάνθος.
Αυτό δεν είναι ιστορικά σωστό διότι εκ των ιδρυτών της Φ.Ε. είναι ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος, από την Ανδρίτσαινα Ολυμπίας.
Στα σχολικά βιβλία, Β΄ τάξη 1ου κύκλου Τ.Ε.Ε., σελ. 36, μετά από μελέτη-έρευνα και ενέργειες του Δήμου Ανδρίτσαινας, προς το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και απόφαση του Υπουργείου Παιδείας, έγινε η ακόλουθη διόρθωση-προσθήκη:
«Ως ιδρυτές της Φ.Ε. αναφέρονται από τους παλαιότερους ιστορικούς ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, ο Νικόλαος Σκουφάς και ο Εμμανουήλ Ξάνθος. Νεότερες έρευνες έδειξαν ότι ένας εκ των ιδρυτών της Φ.Ε. υπήρξε ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος. Ο αγωνιστής αυτός καταγόταν από την Ανδρίτσαινα Ολυμπίας και ήταν υπάλληλος του εμπορικού οίκου του Παναγιώτη Σέκερη, τον οποίο μύησε από τους πρώτους στη Φ.Ε. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος του Π. Αναγνωστόπουλου στην ίδρυση της Φ.Ε. δεν έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστός, ενώ είχε προβληθεί αντίστοιχα ο Εμμ. Ξάνθος, ο οποίος σύμφωνα με μαρτυρίες του ίδιου του Αναγνωστόπουλου και τις αναφορές του Φιλήμονος και σχετική έκδοση της Ιστορικής Εθνολογικής Εταιρείας, μυήθηκε αργότερα στην Εταιρεία. Ανεξάρτητα πάντως από τον χρόνο μύησης των Αναγνωστόπουλου και Ξάνθου, η εξαιρετική προσφορά των δύο ανδρών στην υπόθεση του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, είναι αναμφισβήτητη».
Πλέον τούτων, για πληρέστερη ενημέρωση των αναγνωστών παρουσιάζονται τα παρακάτω:
α. Ο Ιωάννης Φιλήμων, στο βιβλίο του, ιστορικό δοκίμιο για τη Φ.Ε. γράφει μεταξύ άλλων:
«Ο Νικόλαος Σκουφάς (καταγόμενος εξ Άρτης ), ο Αθανάσιος Τσακάλωφ (εξ Ιωαννίνων) και ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος (εξ Ανδριτσαίνης), άγνωστοι μεταξύ τους, έπειτα φίλοι… Η τοιαύτη κατάσταση των πραγμάτων διήρκεσεν ως τα μέσα του 1814. Γίνονται τότε οι Επαναλήψεις περί Εταιρικού Δεσμού. Ο Σκουφάς παρουσιάζει και πάλιν τους στοχασμούς του…».
β. Ο Αυστριακός Στρατάρχης και διπλωμάτης Αντώνιος Πρόκες, στο έργο του «Η Επανάσταση των Ελλήνων εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας¨, γράφει μεταξύ άλλων:
«Εν έτει 1814 συγκρότησαν, εν Οδησσώ τρεις καθ’ εαυτούς ολίγον επίσημοι άνδρες. Ο Νικόλαος Σκουφάς εξ Άρτης, ο Αθανάσιος Τσακάλωφ εξ Ιωαννίνων και ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος εξ Ανδριτσαίνης, μυστικήν τινά εταιρείαν προς αλλήλους, την ονόμασαν Εταιρεία των Φιλικών».
γ. Ο Νικόλαος Σπηλιάδης, στο «Ημερολόγιο του Αγώνος 1821» στο οποίο γράφει τα γεγονότα μέχρι το 1830, αναφέρει:
«1814, τέλος του έτους Σύστασις της Φ.Ε. υπό Νικολάου Σκουφά εξ Άρτης, Παναγιώτου Αναγνωστοπούλου εξ Ανδριτσαίνης της Πελοποννήσου και Αθανασίου Τσακάλωφ εξ Ιωαννίνων 1816, προσελήφθη ο Νικόλαος Γαλάτης, υπό Νικολάου Σκουφά, ως μέλος της Φ.Ε. 1817, εμυήθησαν εν Κωνσταντινουπόλει εις τα της Φ.Ε. οι: Παναγιώτης Σέκερης εκ Τριπόλεως της Πελοποννήσου υπό Π. Αναγνωστόπουλου και ο Εμμανουήλ Ξάνθος εκ Πάτμου υπό Ν. Σκουφά».
δ. Τα ίδια όπως παραπάνω, αναφέρονται και στον πρώτο τόμο της Μεγάλης Πελοποννησιακής Εγκυκλοπαίδειας (έτους 1958), για τους ιδρυτές της Φ.Ε.
Του Κ. Παπαγεωργίου συνταγματάρχης ε.ε. και προέδρου Δ.Σ. του Συνδέσμου Πελοποννησίων Νομού Λάρισας «ο ΜΟΡΙΑΣ».
(354)