Στο φύλλο της εφημερίδας «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» της 29ης Νοεμβρίου 1995 και στη στήλη με τον τίτλο επισημάνσεις, υπάρχει αναφορά για το Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα, και με την επισήμανση ότι η τεχνολογία του μπαρουτιού και των μπαρουτόμυλων που εχρησιμοποιείτο στη Δημητσάνα είχε χαθεί και ύστερα από έρευνες στα γαλλικά μουσεία και αρχεία έχουν βρεθεί τα σχέδια του μπαρουτόμυλου και θα κατασκευασθεί ένα ακριβές αντίγραφό του…
Σ’ αυτό το δημοσίευμα ο συμπατριώτης μας Ι.Χ. Μπιτούνης, συγγραφέας του βιβλίου «Η Μπαρούτη της Δημητσάνας» (1989) έστειλε επιστολή στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» γνωρίζοντάς τους ότι δεν χρειάζεται να γίνουν έρευνες στα γαλλικά μουσεία κλπ.
Επειδή το περιεχόμενο αυτής της επιστολής ενδιαφέρει θαρρούμε όχι μόνο τη Δημητσάνα αλλά γενικότερα τη γύρω περιοχή τη δημοσιεύουμε. Έγραψε ο Ι.Χ. Μπιτούνης στην προαναφερόμενη εφημερίδα:
«Προς την Εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»
Διαβάζω με ιδιαίτερη προσοχή τις «Επισημάνσεις» που αναφέρονται σε πολύ ενδιαφέροντα και επίκαιρα θέματα.
Στο φύλλο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ της 29ης Νοεμβρίου και στη σχετική στήλη, αναφέρεστε στο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα που πράγματι είναι ένα σημαντικό έργο στην παραμελημένη αλλά όμορφη ορεινή Γορτυνία.
Στο τέλος της 2ης παραγράφου του άρθρου «πηγή… μνήμης» αναφέρετε:
«… η τεχνολογία του μπαρουτιού και των μπαρουτόμυλων που εχρησιμοποιείτο στην Δημητσάνα είχε χαθεί και ύστερα από έρευνες στα γαλλικά μουσεία και αρχεία έχουν βρεθεί τα σχέδια του μπαρουτόμυλου και θα κατασκευασθεί ένα ακριβές αντίγραφό του».
Το δημοσίευμα μου δίνει την ευκαιρία να σχολιάσω τα παραπάνω αλλά και να πληροφορήσω τους ενδιαφερόμενους ώστε η τεχνολογία της πυριτιδοποιίας της Δημητσάνας στο νέο Μουσείο να αποδίδει την ιστορική πραγματικότητα.
Δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς σε κάποια μουσεία ή ξένα αρχεία για να πληροφορηθεί την τεχνολογία της δημητσανίτικης μπαρούτης. Οι τεχνικές εγκυκλοπαίδειες και τα βιβλία που ασχολούνται με θέματα βιομηχανικής αρχαιολογίας αναφέρουν τη μέθοδο παραγωγής της μπαρούτης στην Ευρώπη των τελευταίων 200 – 300 χρόνων, που παραλλαγή της εφαρμόστηκε και στη Δημητσάνα.
Οι ιδιαιτερότητες στη Δημητσάνα είναι το είδος των υλικών, ο τρόπος κατασκευής του εξοπλισμού και η παραγωγική διαδικασία, όλα αυτά προσαρμοσμένα με βάση την εμπειρία των μπαρουξήδων στα τοπικά δεδομένα.
Η τεχνολογία της δημητσανίτικης μπαρούτης περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια στο βιβλίο μου «Η Μπαρούτη της Δημητσάνας» (1989) αλλά και σε άρθρα μου που δημοσιεύθηκαν στα «ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ» (1993) και στη «ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ» (1993). Τα στοιχεία αυτά είναι αποτέλεσμα μακράς έρευνας στην ορεινή Γορτυνία, προέρχονται από παλιούς ερειπωμένους μπαρουτόμυλους και μαρτυρίες παλιών μπαρουξήδων. Ακόμη, έχω ευρήματα που προέρχονται από τους μύλους της οικογένειας της μητέρας μου, Μαρίας Ν. Λαμπάρδη, που για 200 χρόνια τα μέλη της ασχολούνταν επαγγελματικά με τη μπαρούτη. Συνοδεύονται επίσης από φωτογραφίες, διαγράμματα και τεχνικά σχέδια με απόλυτη πρακτική και επιστημονική τεκμηρίωση.
Οι παραπάνω μελέτες είχαν ευρεία δημοσιότητα και χαρακτηρίστηκαν από ειδικούς επιστήμονες, ιστορικούς, ακαδημαϊκούς κλπ. ως σημαντική προσφορά στη βιομηχανική αρχαιολογία. Είναι απορίας άξιο πώς η ΕΤΒΑ αγνοεί τα παραπάνω και αναζητά στη Γαλλία τη δημητσανίτικη μπαρούτη.
Το Μουσείο πυριτιδοποιίας στη Δημητσάνα δεν μπορεί να παρουσιάζει ένα ακριβές αντίγραφο ευρωπαϊκού μύλου. Τούτο θα ήταν ιστορικό λάθος. Η αναπαράσταση των μύλων της περιοχής θα πρέπει να γίνει με τα υλικά, τον εξοπλισμό και τον τρόπο που εφαρμόστηκε στη Δημητσάνα από το 1750 περίπου μέχρι το 1945. Δεν μπορεί να αγνοηθεί η εφευρετικότητα των μπαρουξήδων της Δημητσάνας στην εφαρμογή της τεχνικής της μπαρούτης που αποτελεί σημαντικό στοιχείο της τοπικής παράδοσης, ούτε θα ταίριαζε με τον σκοπό του Μουσείου και την περιοχή, η αναπαράσταση ενός βιομηχανικού μπαρουτόμυλου με γαλλικά σχέδια. Η απόδοση ενός τέτοιου μύλου δεν έχει σχέση με τη Δημητσάνα.
Οι φορείς της Δημητσάνας (Αδελφότητα Δημητσανιτών, Δήμος, Δημόσια Βιβλιοθήκη κλπ.) που ενδιαφέρονται για την αποπεράτωση του έργου αυτού θα πρέπει να αποτρέψουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Τα στοιχεία που έχω δημοσιεύσει μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άτομα με ειδική τεχνική παιδεία προκειμένου να αποδίδει την τοπική εφευρετικότητα και ατελή τεχνολογία που αναπτύχθηκε στον ορεινό χώρο της Γορτυνίας, ώστε η παρουσίαση να είναι ιστορικά αποδεκτή. Θα είμαι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση που ενδεχομένους χρειασθείτε.
Με φιλικούς χαιρετισμούς
Ιωάννης Χ. Μπιτούνης»
από τη “Ζάτουνα”
(131)