Του Βασίλη Σιακωτού
Ιστορικού
Oι βενετικές αρχές της Πελοποννήσου μετά το 1696 προέβησαν στην απογραφή της περιουσίας των ενοριακών ναών και των μοναστηριών προκειμένου να εξακριβώσουν το μέγεθος της ιδιοκτησίας της ορθοδόξου εκκλησίας της Πελοποννήσου. Η εικόνα της περιουσίας διαμορφώθηκε από τις υπηρεσιακές αναφορές των ηγουμένων και των εφημερίων που δήλωναν την όποια κινητή και ακίνητη περιουσία κατείχαν και σπανίως αναφέρονταν στα κειμήλια των ναών και των μονών.
Από τις αναφορές του έτους 1699 για τα χωριά της ευρύτερης περιοχής της Ασέας, τα οποία τότε λέγονταν και Βρουστοχώρια προκύπτουν τα εξής:
Στις Κολλίνες υπήρχαν οι ενοριακοί ναοί της Κοίμησης της Θεοτόκου και της αγίας Βαρβάρας.
Στα χωριά Τουρκοχώρι, Καλτεζές, Μαυρογιάννη και Ρουμάνι λειτουργούσε ο ενοριακός ναός του αγίου Νικολάου, ο οποίος είχε κτήματα στον υστεροβυζαντινό οικισμό Παλιοχώρα των Καλτεζών και κοντά στο εκεί κάστρο του αι-Γιώργη1.
Στα χωριά Σκορτσινού, Αγριακόνα και Γαρδίκι υπήρχαν 12 ερημοκλήσια.
Στο χωριό Μάναρι υπήρχε ο ενοριακός ναός του αγίου Δημητρίου και
στο χωριό Δόριζα ο ναός του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.
Από τις αναφορές αυτές προκύπτει επίσης ότι δεν είχε ιδρυθεί στα 1699 η Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου Καλτεζών.
Παραθέτουμε τις σχετικές αναφορές διορθωμένες:
Κρατικό Αρχείο Βενετίας, Οικογενειακό Αρχείο Γκριμάνι του κλάδου των Σέρβι, φάκελος 54, υποφάκελος 157.
Φύλλο 461 recto:
Χωρίον Κολλίνες. 1699 μηνί Μαΐου 15 Μυστρά. Ενεφάνηκε τα εξής ο παπά κυρ Γεώργιος Θεοφιλόπουλος οικονόμος και εφημέριος της αγίας εκκλησίας της κυρίας Θεοτόκου αντάμως με την αγίαν Βαρβάραν κείμενες στο χωρίον Κολλίνες, ο οποίος φανερώνει πως δεν έχουν οι άνωθεν ναοί έτερον μόνον τις μοναχές αυλές όπου οι χριστιανοί θάπτονται και ούτως εις στέρεωσιν και διοχείρως μεθ’ όρκου υπογράφεται εις βεβαίωσιν και ασφάλεια.
Γεώργιος ιερεύ και οικονόμος βεβαιοί τα άνωθεν τη αυτή ημέρα.
Φύλλο 463recto. Χωρίον Ανεμοδούρι και Κανδρέβα [Ασέα].
1699 μηνί Μαίου 16 ανεφάνη ο παπά Γρηγόριος από Τρύπην εφημέριος του χωρίου του Αγίου Ιωάννου εις το αυτό χωρίον και παπά Μανουήλ εφημέριος του χωρίου Κανδρέβα και Άλικα, οι οποίοι φανερώνουσι μεθ’ όρκου πως οι εκκλησίες των που ευρίσκονται εις τα αυτά χωρία δεν έχουσι καμίας λογής στεκούμενον παρά μόνον την αυλήν της κάθε μια οπού θάπτονται οι ορθόδοξοι χριστιανοί και ούτως βεβαιώνουσι τ’ άνωθε.
Γρηγόριος ιερομόναχος βεβαιώνω τ’ άνωθεν.
Μανώλης ιερεύς βεβαιοί τ’ άνωθεν.
Τη αυτή ημέρα χωρίον Τουρκοχώρι και Καλτεζιές.
Ανεφάνη ο παπά Νικήτας Παχιγιάννης εφημέριοςτης εκκλησίας του αγίου Νικολάου κείμενον εις το αυτό χωρίον Τουρκοχώρι, Καλτεζές, Μαυρογιάννη και Ρουμάνι ο οποίος μεθ’ όρκου φανερώνει τα στεκούμενα όπου υποκείμενα ευρίσκονται και αφιερωμένα εις την άνωθεν εφημερίαν ένα προς ένα και πρώτον: χωράφια δύο κείμενα στο Πλατοβούνι στη Λιτρίβα μετριτικίων τριών αφιερωμένα παλαιώθεν και δεν θυμάται ποίον καιρόν και χρόνον επειδή και δεν έχει σκρίττον2 κανένα
Έτερα κομμάτια δύο κείμενα στο Παλιοχώρι σιμά στον άγιον Γεώργιον μετριτικίων τριών με δύο ελιές, μία καρία, αφιερωμένα παλαιώθεν χωρίς γράμμα, και δεν θυμάται από ποίον, επειδή και να είναι χρόνοι περισσοί απερασμένοι, και ούτως εις ασφάλειαν ιδία τη χειρί βεβαιώνω τ’ άνωθεν.
Νικήτας ιερεύς εφημέριος βεβαιοί τ’ άνωθεν.
Τη αυτή ημέρα χωρίον Σκορτινού, Γαρδίκι, Αγριακόνα με τον αριθμόν δώδεκα ερημοκλήσια / φ. 463 v. κείμενα στ’ άνωθεν χωρία ανεφάνη ο παπά Χριστόδουλος εφημέριος των αυτών εκκλησιών, ο οποίος μεθ’ όρκου φανερώνει πως δεν έχουν στεκούμενα παρά τες καθολικές τους αυλές, εις τες οποίες θάπτονται οι χριστιανοί και ούτως ιδία τη χειρί βεβαιοί τ’ άνωθεν.
Χριστόδουλος ιερεύς και εφημέριος των άνωθεν χωρίων βεβαιοί.
Τη αυτή ημέρα χωρίον Μάναρι.
Ανεφάνη ο παρών ιερομόναχος Σεραφείμ εφημέριος του αγίου Δημητρίου κείμενον εις το αυτό χωρίον, ο οποίος μεθ’ όρκου του φανερώνει ότι η εκκλησία του άλλον δεν έχει παρά την αυλήν της που θάπτονται οι χριστιανοί και έχει ένα δένδρον εις την αυλή, και είναι άλλες εκκλησίες χαλασμένες, ξέσκεπες και δεν έχει καμία τίποτες έξω από την αυλήν τους και δια βεβαίωσιν υπογράφεται με το ίδιον του χερί.
Σεραφείμ ιερομόναχος βεβαιοί.
Τη αυτή ημέρα χωρίον Δόριζα.
Ανεφάνη ο παπά Γιώργιος Παπάκρις εφημέριος του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου εις χωρίον Δόριζα, ο οποίος μεθ’ όρκου του φανερώνει ότι η αυτή εκκλησία δεν έχει τίποτα άλλο πάρεξ το προαύλιον της οπού οι χριστιανοί θάπτονται, και άλλες εκκλησίες έσωθε και έξωθεν και δεν έχει καμία τίποτα έξω από την αυλήν τους, όθε εν βεβαίωσιν ιδιοχείρως υπογράφεται.
Γεώργιος ιερεύς βεβαιοί.
(210)