Πριν λίγο καιρό έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο-λεύκωμα με τίτλο “ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΑΠΑΡΧΕΣ – ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ (1840 – 1844)” από τις εκδόσεις Λ. ΜΠΡΑΤΖΙΩΤΗ, Αθήνα 1992, που στον πρόλογό του αναφέρει:
“… Οι περιεχόμενες στο λεύκωμα αυτό προσωπογραφίες απεικονίζουν άτομα ή οικογένειες που ανήκουν στην πρώτη μετεπαναστατική ελληνική κοινωνία. Η επιλογή τους δεν φαίνεται να έγινε τυχαία. Ο καλλιτέχνης προσπάθησε και πέτυχε, μέσα από τα διακόσια περίπου σχέδια που φιλοτέχνησε, να διαμορφώσει ένα αντιπροσωπευτικό πυρήνα του πληθυσμού που κατοικούσε στην τότε ελεύθερη Ελλάδα και στα σημαντικότερα κέντρα του ελληνισμού, όπως η Κωνσταντινούπολη και η Σμύρνη, στις αρχές της δεκαετίας του 1840.

Φυλλομετρώντας το λεύκωμα θα συναντούσαμε επώνυμους Αγωνιστές της Επαναστάσεως, γνωστούς προκρίτους, κοσμικές προσωπικότητες, αλλά και άλλους άγνωστους ανθρώπους των οποίων η φυσιογνωμία, το επάγγελμα ή η ενδυμασία κίνησαν το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη ή μάλλον του διπλωμάτη-καλλιτέχνη, αφού πρόκειται για τον Benjamin Mary, τον πρώτο διπλωματικό αντιπρόσωπο του Βελγίου στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Ο Benjamin Mary έμεινε στη χώρα μας περισσότερο από πέντε χρόνια ως διπλωματικός απεσταλμένος του Βασιλιά Λεοπόλδου του Α’, ο οποίος λίγα χρόνια ενωρίτερα, ως πρίγκιπας του Σαξονικού Κοβούργου, είχε απεμπολήσει τον ελληνικό θρόνο, αλλά έμεινε δια βίου νοσταλγός της χώρας που επρόκειτο να βασιλεύσει…”.

Όπως γίνεται αμέσως αντιληπτό, η επιλογή του B. MARY από τον φιλέλληνα Λεοπόλδο Α’ δεν ήταν τυχαία.
Διαβάζοντας στο λεύκωμα τις Επεξηγηματικές Σημειώσεις ανακαλύπτω προς μεγάλη μου έκπληξη ότι “ενδεχομένως” να έχουμε στα χέρια μας την πλέον παλαιά φωτογραφία Ζατουνίτισσας, αφού η εικαστική απεικόνιση (με κάρβουνο) πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 1844.
Οι τέσσερις ηλικίες της γυναίκας:
1. Η παιδική ηλικία, στου Νοταρά στην Κόρινθο.
2. Η νεανική ηλικία. Η τροφός της δ. Νοταρά.
3. Η ώριμη ηλικία, στου Ρήγα Παλαμήδη στην Τρίπολη.
4.Το γήρας. Στην Τρίπολη.

Η εικονιζόμενη ως ώριμη γυναίκα είναι η σύζυγος του Αγωνιστή, Βουλευτή, Πληρεξουσίου Τριπόλεως και Υπουργού Ρήγα Παλαμήδη (1794 -1872). Σύμφωνα με τις υπάρχουσες μαρτυρίες ήταν βαπτισμένη Οθωμανή, θυγατέρα του εξωμότη Χριστιανού πρώην Μεγάλου Βεζύρη (1816), Σερασκέρη της Ρούμελης (1821) και Πασά της Λάρισας Χουζιρέτ Μωχάμετ, του επιλεγομένου Χουρσίτ Μεχμέτ (+ Λάρισα 30 Νοεμβρ. 1822), νικητή του Αλή Πασά, ενώ κατ’ άλλες πληροφορίες ήταν η Αικατερίνη, θυγατέρα του προεστού της Ζάτουνας Ιωάννου Γαννακοπούλου ή Πελεκάνου».
Εκτός του συγκεκριμένου η φωτογραφία αυτή παρουσιάζει ιδιαίτερο Πελοποννησιακό και αρκαδικό ενδιαφέρον.
Κ. Γ. Σπανόπουλος
από τη “Ζάτουνα”

(165)