Την Πέμπτη 21 Σεπτεμβρίου 2017, στις 20:00, εγκαινιάζεται στη γκαλερί Genesis (Χάρητος 35, Κολωνάκι) η έκθεση γλυπτικής του Απόστολου Γιαγιάννου «Το αυγό του ανθρώπου» σε επιμέλεια Μαρίας Γιαγιάννου. Μετά από ογδόντα ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής στην Ελλάδα και το εξωτερικό, μελετώντας πάντα τις δυνατότητες της φόρμας στις δύο και τις τρεις διαστάσεις, και πέντε χρόνια μετά την τελευταία του ατομική έκθεση στην Αθήνα, ο καλλιτέχνης παρουσιάζει αποκλειστικά γλυπτική˙ ένα εντυπωσιακό αλληγορικό ensemble, όπου στο κέντρο δεσπόζει εκθαμβωτικό το Αυγό.
Το αυγό είναι ένα από τα ισχυρότερα σύμβολα της φιλοσοφίας, της μυθολογίας, της λογοτεχνίας. Το τέλειο ελλειψοειδές σχήμα του έχει γίνει αντικείμενο άπειρων εικαστικών πειραματισμών, διάκοσμος αρχαιοελληνικών ζωφόρων, σύμβολο του σουρεαλισμού, μεταμοντέρνο αρχιτεκτονικό περίβλημα.
Το αυγό είναι ένα από τα ισχυρότερα σύμβολα της φιλοσοφίας, της μυθολογίας, της λογοτεχνίας. Το τέλειο ελλειψοειδές σχήμα του έχει γίνει αντικείμενο άπειρων εικαστικών πειραματισμών, διάκοσμος αρχαιοελληνικών ζωφόρων, σύμβολο του σουρεαλισμού, μεταμοντέρνο αρχιτεκτονικό περίβλημα. Η επιστροφή στο αυγό, στο καταφύγιο «πριν την αρχή», θα είναι πάντα η φαντασίωση μιας ουτοπίας που υπόσχεται την επανεκκίνηση της ζωής.
Η νέα δουλειά του Απόστολου Γιαγιάννου εστιάζει στην αρχετυπική μορφή του Αυγού, ως μαντικής σφαίρας όπου τα μέλλοντα καθρεφτίζονται στην επιφάνεια από την οποία εκπηγάζουν. Οι οβάλ γυαλιστερές μήτρες, άψογες στο σχήμα και λείες στην αφή, μοιάζουν αδιάρρηκτες. Από μια τέλεια κυκλική οπή – ωσάν το αυγό να μην σπάει αλλά να αποκαλύπτει την πύλη του με το πάτημα ενός κουμπιού ως τεχνολογικό γκάτζετ – ξεπροβάλλουν οι εκπλήξεις μιας απρόοπτης γέννησης. Άλλοτε δυστοπική, άλλοτε ευτοπική, κάθε μορφή βγαίνει στο φως σαν ένας οιωνός για το ανθρώπινο πεπρωμένο.
Η έκθεση αποτελείται από μία πολυμερή γλυπτική εγκατάσταση με αυγά και κοράκια, βασισμένη στην ιδέα της αιώνιας επανάληψης του ίδιου και της διαρκούς παραλλαγής του. Σαν κάθε ανθρώπινη ζωή, που έχει πάντα το ίδιο τέλος αλλά πολύ διαφορετική πορεία, τα αυγά είναι όμοια αλλά και εντελώς διαφορετικά. Η κοινωνία (άλλοτε ως δημιουργός κι άλλοτε ως καταστροφέας) ενσωματώνεται στο αυγό του ανθρώπου και γίνεται μέρος μιας εκπληκτικής γέννησης.
Πολεμικές οβίδες, μια κάνουλα που βγάζει χρώμα, ένα πόδι κατσίκας, μια μάσκα οξυγόνου, ένα αυγό που γεννάει αυγά – μερικές από τις εκδοχές της εικονοπλασίας του καλλιτέχνη που, φλερτάροντας τολμηρά με τον σουρεαλισμό και την ποπ-αρτ, μιλά για τα εναγώνια υπαρξιακά ερωτήματα «ποιος είμαι/ πού ανήκω/ με τι εργαλεία θα ανοίξω δρόμο/ ποια εργαλεία θα με εξουσιάσουν». Χρόνος, χρώμα, χρήμα, ζωή, θάνατος, άτομο, κοινωνία˙ όλα τά ‘χει το αυγό.
Σε κάθε ένα από τα αινιγματικά ωά, ο Απόστολος Γιαγιάννος ενώνει σφαιρικά την αρχή και το τέλος, το αίτιο και το αιτιατό. Η τέχνη υποδέχεται τον κόρακα, πιστωτή του χρόνου που κρούει την πόρτα, και απαντά με πρωτοτυπία και πικρό χιούμορ. Εκδοχές μιας χαρούμενης επιστήμης, που παίρνει το σχήμα και το χρώμα του πανηγυρικού σαρκασμού, περίπου τρεις εξάδες αυγά από μπρούντζο έρχονται να ενώσουν την ύλη της καθημερινότητας με μια μεταφυσική προφητεία. Καθένας βρίσκει το αυγό που τον καθρεφτίζει. Στην γκαλερί Genesis, μέχρι τις 14 Οκτωβρίου.
Απόστολος Γιαγιάννος – Βιογραφικό
Ο Απόστολος Γιαγιάννος γεννήθηκε το 1945 στην Τρίπολη της Αρκαδίας. Έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 80 ατομικές εκθέσεις σε Eλλάδα, Γαλλία, Bέλγιο, Aγγλία, Iσπανία, Iταλία, Kύπρο. Έχει λάβει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις σε Eλλάδα, Kύπρο, USA, Kαναδά, Aυστραλία, Aγγλία, Γαλλία, Bέλγιο, Iταλία, Oλλανδία, Γερμανία, Eλβετία, Iσπανία, Iσλανδία, Bουλγαρία. Έχει εικονογραφήσει βιβλία Eλλήνων συγγραφέων. Δημοσίευσε λογοτεχνικά κείμενα σε διάφορα περιοδικά. Aσχολήθηκε με τη λαογραφία και τα εικαστικά του θεάτρου σκιών («Ο Κόσμος του Καραγκιόζη – Φιγούρες», «Ο Κόσμος του Καραγκιόζη – Σκηνικά», εκδόσεις Eρμής, 1975 -1976). To 2003 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά του «Γκουντ Μπάι Φορέβερ» (εκδόσεις Κάκτος). Έργα του βρίσκονται στην Eθνική Πινακοθήκη της Eλλάδος, στο Mουσείο Aιγαίου, στο Mουσείο Bορρέ, στο Mουσείο Φρυσίρα, στο Yπουργείο Πολιτισμού, στην Eθνική Tράπεζα της Eλλάδος, στην Tράπεζα ETEBA, σε Πρεσβείες της Eλλάδος στην Eυρώπη, σε δημόσια, δημοτικά και ιδιωτικά μουσεία, σε ιδιωτικές συλλογές στην Eλλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του έχουν καταχωρηθεί στους καταλόγους των οίκων Sotheby’s και Christie’s. Zει και εργάζεται στην Aθήνα.
Κοσμικά αυγά
Τι είδους εκκολαπτήριο είναι κρυμμένο στο υπόγειο; Ποια μυστικά αναδύονται από τα πειράματα του Απόστολου Γιαγιάννου; Η αρχετυπική μορφή του Αυγού επιστρέφει. Η εκκόλαψη φέρνει στο φως τα συστατικά μέρη της ανθρώπινης κατάστασης. Δεν πρόκειται για ένα εντυπωσιακό ensemble από αυγά, αλλά από καταστατικές έννοιες˙ η δημιουργία, ο χρόνος, η ομορφιά, η φύση, η ασθένεια, η τεχνολογία. Προκλητικές για τον αμφιβληστροειδή, οι οβάλ γυαλιστερές μήτρες, άψογες στο σχήμα και λείες στην αφή, μοιάζουν αδιάρρηκτες. Συχνά από μια τέλεια κυκλική οπή – ωσάν το αυγό να μην σπάει αλλά να αποκαλύπτει την πύλη του με το πάτημα ενός κουμπιού ως τεχνολογικό γκάτζετ – ξεπροβάλλουν οι εκπλήξεις μιας απρόοπτης γέννησης. Άλλοτε δυστοπική, άλλοτε ευτοπική, κάθε μορφή φέρνει στο φως έναν οιωνό για το ανθρώπινο πεπρωμένο.
Σε κάθε αυγό ο Απόστολος Γιαγιάννος ενώνει σφαιρικά την αρχή και το τέλος, το αίτιο και το αιτιατό. Την κότα και το αυγό. Η κυκλικότητα είναι μάλιστα τέτοια, που θα λέγαμε ότι το αρχαίο συναντά το φουτουριστικό, αφού πρόκειται για ένα σύμβολο που έχει χρησιμοποιηθεί εξίσου στην αρχαιότητα (σε ελληνικές ζωφόρους και αιγυπτιακούς τάφους) όσο και στον πιο ακραίο μεταμοντερνισμό (ως κέλυφος κτιρίου ή απροσδιόριστο αντικείμενο επιστημονικής φαντασίας).
Σε κάθε αυγό ο Απόστολος Γιαγιάννος ενώνει σφαιρικά την αρχή και το τέλος, το αίτιο και το αιτιατό. Την κότα και το αυγό. Η κυκλικότητα είναι μάλιστα τέτοια, που θα λέγαμε ότι το αρχαίο συναντά το φουτουριστικό, αφού πρόκειται για ένα σύμβολο που έχει χρησιμοποιηθεί εξίσου στην αρχαιότητα (σε ελληνικές ζωφόρους και αιγυπτιακούς τάφους) όσο και στον πιο ακραίο μεταμοντερνισμό (ως κέλυφος κτιρίου ή απροσδιόριστο αντικείμενο επιστημονικής φαντασίας). Στην ορφική θεογονία το «κοσμικό αυγό» είναι η αρχή του σύμπαντος. Ο αιγυπτιακός Ρα (ολόκληρος θεός-Ήλιος) γεννήθηκε από το αυγό μιας όρνιθας και από αυτόν η γενεαλογία της φύσης. Μια απλή χήνα γεννάει το σύμπαν και στους Ινδούς, με τα μέρη του αυγού της να γίνονται ουρανός (ο κρόκος) και γη (το ασπράδι). Πάνω κάτω τα ίδια συναντάμε στην κινέζικη παραλλαγή. Ένα πτηνό και αστρονομική ποίηση επαρκούν. Το τσόφλι σπάει κι από μέσα ξεχύνεται έτοιμος, τακτοποιημένος σχεδόν, ο κόσμος.
Το αυγό, αντικείμενο άπειρων εικαστικών μεταπλάσεων καθ’ όλη την ιστορία της τέχνης, επανέρχεται εδώ με έναν νέο διπλό ρόλο. Αφενός είναι φορέας οικολογικής ανησυχίας, που σε συνδυασμό με τον σαρκασμό για τα δεινά που επιφέρει η πολιτική ζωή του τόπου, απηχεί τον διαχρονικό κοινωνικοπολιτικό προβληματισμό του καλλιτέχνη. Αφετέρου αποτελεί μια εύγλωττη μεταφορά για κάθε προσωπική υπαρξιακή ταλάντευση. Η αύρα που κυκλώνει τα γλυπτά μετατοπίζεται από ένα αίσθημα αδρής λύπης (αυγό με νοσοκομειακή μάσκα) στην περιοχή του λυρισμού (αυγό με κοχύλι). Το νήμα της ευφρόσυνης ποιητικής του καλλιτέχνη μάς οδηγεί από μια ακροβατική ισορροπία των αυγών σε μια νεκρή φύση που πλευρίζει έξυπνα τον σουρεαλισμό (το μεγάλο αυγό που γεννάει αυγά). Ένα από τα πιο δραματικά γλυπτά της έκθεσης, το πόδι κατσίκας που ξεπροβάλλει, είναι ένα θαυμάσιο όσο και δυσοίωνο μνημείο των μεταλλάξεων που τίκτει η ανθρώπινη κοινωνία. Αντίστοιχης σύλληψης αλλά διαφορετικής ατμόσφαιρας είναι και τα πόδια της κότας που εκκολάπτονται˙ εδώ το φιλοσοφικό παράδοξο «η κότα έκανε τ’ αυγό ή το αυγό την κότα» γίνεται τρισδιάστατο, έτοιμο να πηδήξει από το βάθρο και ν’ αρχίσει να τρέχει, τονίζοντας ίσως την κωμική ματαιότητα της ανθρώπινης λογικής. Τα κλωνοποιημένα κοράκια, που καιροφυλακτούν άλλοτε ως τραπεζίτες-πιστωτές κι άλλοτε ως ρακοσυλλέκτες, επισημαίνουν τον δομικό δεσμό και την ειρωνική συνύπαρξη του πλούτου και της ανέχειας, ενώ με τη μετα-γοτθική τους παρουσία εκτελούν το χρέος του Κόρακα που μας εξισώνει όλους.
«Δέσμιος» της συμμετρικής ομορφιάς, του πληθωρικού χρώματος και του άψογου σχεδιασμού, ο καλλιτέχνης, με το χαρακτηριστικό προσωπικό του στίγμα που στην έκθεση αυτή παραλλάσσεται, κατορθώνει να μιλήσει μέσω της ομορφιάς ακόμη και για το δυσοίωνο˙ πρόκειται για σπάνια ιδιότητα στη σύγχρονη τέχνη που προτιμά να επινοεί εναλλακτικές στην παραδοσιακή «εικαστικότητα». Είναι ανακουφιστικό αυτό το κατακτημένο δώρο του Απόστολου Γιαγιάννου: επιμένει να προκαλεί, με έργα που έχουν φωνή, με έργα που συχνά τραγουδούν και, εν πάσει περιπτώσει, με έργα που είναι ομιλητικά και όχι ερμητικά – προσφέροντας απλόχερα την ιστορία τους, προς τέρψιν και αναλογισμό κατά το δοκούν. Ακόμα κι όταν μια ιστορία είναι μαύρη, το μαύρο θα πρέπει να αποκαλυφθεί μέσα στο χρυσό, ένα χρυσό που τόσο επιδέξια έχει γίνει το κοσμητικό υλικό μιας πολυεπίπεδης και γλυκόπικρης υπόθεσης.
Τα αυγά σε τούτη τη φωλιά, σ’ αυτό το θησ/αυγο/φυλάκιο, ερμηνεύουν και προειδοποιούν. Είναι οι εκδοχές μιας χαρούμενης επιστήμης (για να θυμηθούμε τον Νίτσε), που παίρνει το σχήμα και το χρώμα του πανηγυρικού σαρκασμού˙ είναι τα χρυσαφένια αυγά που έρχονται να ενώσουν την ύλη της καθημερινότητας με μια μεταφυσική προφητεία. Το αυγό είναι μια μαντική σφαίρα όπου τα μέλλοντα καθρεφτίζονται στην επιφάνεια από την οποία εκπηγάζουν. Δεν είναι τυχαίο ότι όποιος προσεγγίζει ένα τέτοιο αυγό, βλέπει μέσα τον εαυτό του και το περιβάλλον του. Εκείνο που μας γέννησε κι αυτό που θα γεννήσουμε – είτε λέγεται κοινωνία και έργο, πρόγονος κι απόγονος, σκέψη και ιδέες, χρήματα και λάθη, ομορφιά και ασχήμια, πόνος και χαρά – μας δείχνουν τον εαυτό μας. Η επιστροφή στο αυγό, στο καταφύγιο «πριν την αρχή», θα είναι πάντα η φαντασίωση μιας ουτοπίας που υπόσχεται την επανεκκίνηση της ζωής. Αφού δεν μπορούμε να ξαναμπούμε μέσα, τουλάχιστον ας καθρεφτίσουμε ένα γέλιο αυτογνωσίας στην επιφάνειά του.
(46)