Παραλειπόμενα, στη λογοτεχνία, λέμε τα περιστατικά που «ως ευκόλως εννοούμενα, παραλείπονται». Ακόμη, λέμε, όσα θεωρούνται δευτερεύοντα, ασήμαντα, περιθωριακά, ή ευτράπελα και διασκεδαστικά.

Υπάρχουν μερικά στιγμιότυπα στη ζωή τού εξέχοντα επιστήμονα και πολιτικού, Νίκου Βέη, που προκαλούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θεραπεύουν την υφέρπουσα σκωπτική μας διάθεση.

Ο αείμνηστος, ήταν μικροκαμωμένος, φτενός, αστεώδης. Άσχημος, αλλά συμπαθέστατος. Είχε ανατρέψει «άρδην» την αρχαία καταιγιστική ρήση: «Οία η μορφή, τοιάδε και ψυχή» δηλ. ο όμορφος είναι καλόψυχος, ενώ ο άσχημος είναι κακότροπος, μοχθηρός, αναποδιασμένος και επικίνδυνος. Όπως λένε και οι Νεοέλληνες «Ο Θεός να σε φυλάει από σημειωμένον άνθρωπο».

Αυτά δεν ίσχυαν για τον Νίκο Βέη. Αντίθετα, η ευπροσηγορία, η καλοσύνη, η κοινωνικότητα και ιδίως ο φιλονεϊσμός του, ήσαν αρετές αντιστρόφως ανάλογες προς το αντιαισθητικό «ειδί» του. Ενώ στην αρχή, ως όραμα, ήταν αποκρουστικός, αντίθετα ως ακρόαμα, ήταν άκρως απολαυστικός. Όταν άρχιζε να μιλάει, σε καταγοήτευε με την πνευματικότητα, την ελκυστικότητα και τη μαγεία του αριστοτελικού «ηδυσμένου λόγου».

Ήξερε τι ήταν και μεταστοιχείωνε την ενδόμυχη πίκρα του σε έξυπνον αυτοσαρκασμό, που ήταν διασκεδαστικός και για όσους τον άκουγαν. Ενδεικτικά, είναι τα παρακάτω ανέκδοτα, που αποθησαύρισε ο λογοτέχνης Βασίλης Μοσκόβης και τα καταχώρισε η αξέχαστη Έλλη Αλεξίου (αδελφή της Γαλάτειας Καζαντζάκη) στο συλλεκτικό βιβλίο της «Υπό εχεμύθειαν». Ας τα απολαύσουμε:

α) Ο Νίκος Βέης βρίσκεται στο Βερολίνο και σ’ ένα βιβλιοπωλείο ξεφυλλίζει τις τελευταίες εκδόσεις. Σε λίγο, μπαίνει ένα ζευγάρι νεαρών Ελλήνων. Βλέπουν τη μορφή του Βέη με τα μακριά μαλλιά, το ωχρό ζαρωμένο πρόσωπο, τα μικροσκοπικά ματάκια, τα άσαρκα σαγονάκια. Οπότε η κοπέλα λέει ελληνικά στον συνοδό της: «Μια γερμανική μαϊμού!…». Και ο Νίκος Βέης, αστραπιαία και ανεπάντεχα για τους ανυποψίαστους σχολιαστές: «Μαϊμού ναι, αλλά ελληνική!». Τους άνοιξε την καρδιά του, τους είπε ότι ήταν καθηγητής στο εκεί πανεπιστήμιο, και τους έκανε του κόσμου τις εξυπηρετήσεις, διότι ήσαν φοιτητές σε άλλη σχολή!

β) Μια ελληνίδα φοιτήτρια στο Βερολίνο, γνωρίστηκε με τον Ν. Βέη και τον κάλεσε σπίτι της με τούτη τη δελεαστική υπόσχεση: «Θα σας σερβίρω κύριε καθηγητά μόνον ελληνικά φαγητά, για να θυμηθούμε την πατρίδα». Και ο Βέης: «Είναι πολύ πρόσφατη η γνωριμία μας, δεσποινίς, για να αναπτύξουμε τόσο γρήγορα κοιλιακάς σχέσεις!..»

γ) Σε μια κοσμική συγκέντρωση, οι ωραίες κυρίες έχουν πολιορκήσει τον Βέη και απολαμβάνουν το γοητευτικό πνεύμα του. Οι νεαροί, απομονωμένοι, προσβλέπουν με δυσαρέσκεια και πικρία την παρέα. Ο πανέξυπνος Βέης, που κατάλαβε τη δυσφορία τους, γυρίζει και τους λέει: «Μην ανησυχείτε αγαπητοί μου, οι γυναίκες στα φανερά πολιορκούν τους ακίνδυνους. Να χαίρεστε διότι ανήκετε στην αντίθετη κατηγορία!..».

δ) Μια ωραία φοιτήτρια υποβάλλει υποψηφιότητα το 1930 για «Μις Ελλάς». Την ίδια χρονιά υποβάλλει και ο Ν. Βέης για γερουσιαστής. Συγχρόνως ήταν και μέλος της κριτικής επιτροπής, για τα καλλιστεία. Μετά την αποτυχία της, η φοιτήτρια, μπήκε δειλά δειλά μέσα στην αίθουσα της φιλοσοφικής Σχολής, υπό τα γιουχαΐσματα των συμφοιτητών της. Την ίδια στιγμή, έμπαινε και ο Βέης για το μάθημα. Η φοιτήτρια τον πλησίασε και τον ευχαρίστησε για τον ψήφο που της είχε δώσει. Κι εκείνος: «Μη στεναχωριέσαι αγαπητή μου, η μοίρα μας είναι κοινή». Και πρόσθεσε αυτοσχεδιάζοντας: «Επιλαχούσα είστε σεις στα καλλιστεία / είμαι επιλαχών στη γερουσία!..». Και σείστηκε το αμφιθέατρο από τα φοιτητικά γέλια και χειροκροτήματα.

ε) Η γνωστή διανοούμενη Ελένη Νεγρεπόντη-Ουράνη, ερωτοτροπούσε αξιοπρεπώς, με έκδηλη τη διάθεση να παντρευτεί τον Ν. Βέη. Του δώρισε και πολύ ωραία κουρτινάκια, για το δωμάτιό του. Ο Βέης, με τη στάση του, προσπαθούσε να την πείσει ότι ένας τέτοιος σύνδεσμος θα ήταν αταίριαστος, στην προχωρημένη, πλέον, ηλικία τους. Εκείνη επέμενε, οπότε ο υποψήφιος σύζυγος δίνει τη χαριτωμένη, τελεσίδικη απάντηση: «Βρε Ελένη, εσύ πρώην γυναίκα και εγώ πρώην άντρας, τι τη θέλουμε την παντρειά;» Και γέλασαν αμοιβαίως.

Θυμίζουμε ότι η παρολίγον νύφη μας, υπέγραφε τα κείμενά της με το φιλολογικό ψευδώνυμο: Άλκης Θρύλος. Γι ‘αυτό ο πονηρός Αρκάς απέφυγε τον προτεινόμενο «μετ’ επιτάσεως» ερωτικό δεσμό. «Τις οίδε» τι μπορεί να κρυβόταν κάτω απ’ αυτό το ανδρωνύμιο!

στ) Έναν βαρύ προπολεμικόν χειμώνα που έκανε κρύο δριμύ και έριχνε χιονόνερο, ο καθηγητής Ν. Βέης μπαίνει στην αίθουσα της φιλοσοφικής Σχολής να διδάξει. Πλησιάζοντας στην έδρα, βλέπει επάνω ένα μεγάλο κούτσουρο, απ’ αυτά που χρησιμοποιούσαν για τη σόμπα. Το είχε βάλει κάποιος «έξυπνος» φοιτητής για να σπάσει πλάκα. Με πλήρη απάθεια ο Βέης, παίρνει το κούτσουρο στα χέρια και στρεφόμενος στο πυκνό φοιτητικό ακροατήριο, λέει: «Ευχαριστώ πολύ τον κύριο που είχε την ευγενή καλοσύνη να μου χαρίσει το ομοίωμά του!..». Τα γέλια και τα χειροκροτήματα, πήγαν σύννεφο.

ζ) Ο Ν. Βέης, δίδασκε και στη Μετεκπαίδευση των δασκάλων. Κάποτε, είπε την καλή γνώμη της μια δασκάλα πάνω σε επίκαιρο θέμα. Ν. Βέης: «Ευχαριστώ πολύ δεσποινίς μου για την εύστοχη συμβολή σας». Δασκάλα: «Κύριε καθηγητά, δεν είμαι δεσποινίς, αλλά κυρία». Ύστερα από μερικές μέρες ο Βέης είχε ξεχάσει ότι ήταν κυρία και την είπε δεσποινίδα. Εκείνη: «Κυρία είπαμε κύριε καθηγητά, όχι δεσποινίς». Ο Βέης: «Αφού κυρία μου είστε κυρία και σας αποσχολεί των παιδιών σας η εκπαίδευση, τότε τι σας χρειάζεται η μετεκπαίδευσις;». Εννοούνται τα γέλια και τα χειροκροτήματα.

η) Σε έκτακτη συνεδρίαση καθηγητών της Φιλοσοφικής Σχολής, ο Απόστολος Δασκαλάκης εκνευρισμένος ρώτησε τον Ν. Βέη: «Μα ξεύρετε, κύριε συνάδελφε, με ποιον έχετε την τιμήν να παρακάθεστε;». Απάντηση: «Το ξεύρω πολύ καλά κύριε συνάδελφε, έχω παρακαθήσει και με πολύ χειρότερους από σας!..».

Σημειώνουμε ότι ο Απόστολος Δασκαλάκης ήταν καθηγητής της Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, είκοσι χρόνια μικρότερος από τον Ν. Βέη. Στη δεκαετία του 1960 είχε μια εκπομπή στο ραδιόφωνο με θέματα της δικής του ειδικότητας, αλλά που ενδιέφεραν ευρύτερα το κοινό, λόγω επικαιρότητας.

Ένα βράδυ, μιλούσε για την Κασσιανή: Την ιστορία, την ποίηση και κυρίως για το περιστατικό με τον βυζαντινόν αυτοκράτορα Θεόφιλο, που την διάλεξε για σύζυγο και ήταν έτοιμος να της προσφέρει το μήλο που κρατούσε. Για να τη δοκιμάσει, τη ρώτησε: «Ως άρα δια γυναικός ερρύη τα φαύλα;» εννοώντας την Εύα. Εκείνη, φέρνοντας στο μυαλό της την Παναγία, απάντησε: «Και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττονα».

Όλα καλά, ώσπου σε κάποια στιγμή, ο ομιλητής Απ. Δασκαλάκης «εν τη ρύμη» του λόγου του, ξεστόμισε αυτή την εσφαλμένη, γλωσσικά, έκφραση: «Είναι να θαυμάζει κανείς την παρρησία και το σθένος, της θαρραλέας αυτής γυνής!». Το λάθος, είναι στο εξής: Το όνομα γυνή, στη γενική κάνει της γυναικός και όχι της γυνής. Ο Απ. Δασκαλάκης, προσπαθώντας να μιλήσει απλά, την έπαθε. Μπορούσε να ειπεί στη δημοτική: της γυναίκας. Δεν το είπε και την άλλη μέρα κάποιος δημοσιογράφος έκανε δυσμενές σχόλιο, με προσαρμογή της γνωστής παροιμίας: «Δασκαλάκη που δίδασκες και γνώση δεν εκράτεις».

του +Χρυσ. Κριμπά

 

(126)